Đẩy mạnh văn hóa đọc cho các em thiếu nhi tại Nhà Thiếu nhi tỉnh Đồng Nai thông qua việc tổ chức sinh hoạt chuyên đề giới thiệu sách thiếu nhi, đổi mới hội thi “Sách – Người bạn thân yêu” và trại sáng tác thơ văn, tuổi học trò là một trong những nội dung trọng tâm mà Nhà Thiếu nhi tỉnh Đồng Nai đã thực hiện trong những năm qua. Đặc biệt, trong những ngày bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, Nhà Thiếu nhi đã triển khai thực hiện sách nói các tác phẩm văn học thiếu nhi để phục vụ các em thiếu nhi trong thời gian bị phong tỏa, cách ly. Hiệu quả của cách làm mới này đã được phụ huynh, các em thiếu nhi đồng tình ủng hộ, Hội đồng Đội Trung ương công nhận mô hình này.

* Từ những hoạt động về sách dành cho thiếu nhi

Hơn 10 năm qua, Trại sáng tác thơ văn tuổi học trò tỉnh Đồng Nai đã luôn nhận được sự quan tâm, tạo điều kiện, sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị trong công tác tổ chức trại; sự hỗ trợ, tạo điều kiện của các Nhà Thiếu nhi, Trung tâm hoạt động Thanh Thiếu nhi các tỉnh nơi diễn ra Trại sáng tác; Trại sáng tác hàng năm được tổ chức đổi mới nội dung và hình thức khác nhau nhằm trang bị thêm cho trại sinh những trải nghiệm thực tế để sáng tác thông qua các hoạt động tham quan thực tế của trại; tổ chức các hoạt động sinh hoạt chuyên đề lồng ghép với việc trang bị kỹ năng sáng tác; tổ chức nhiều hoạt động giao lưu với các nhà văn, nhà thơ, với học sinh yêu thích sáng tác văn học tại các địa phương tổ chức Trại sáng tác.

Nhà văn Nguyễn Thái Hải tặng sách cho các em thiếu nhi thành phố Biên Hòa

Bà Ngô Thị Hoàng Oanh – Giám đốc Nhà Thiếu nhi tỉnh đã đồng hành với các kỳ trại khẳng định “ Qua 10 kỳ trại đã xây dựng được mô hình phong trào sáng tác thơ, văn cho các em trong lứa tuổi học trò; thành lập và duy trì hoạt động của các Câu lạc bộ “Bút trẻ” bổ sung lực lượng sáng tác văn học trẻ cho tỉnh Đồng Nai; mở rộng giao lưu Trại sáng tác với các đơn vị Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Tây Ninh, Đắk Lắk, Bến Tre; in và phát hành 5.000 cuốn đặc san thơ, văn tuổi học trò, 1.000 cuốn tập sáng tác thơ văn “Một thời áo trắng”, 500 tập sáng tác thơ, văn “Khi tôi dám mơ ước” giới thiệu trong cả nước. Khẳng định Nhà Thiếu nhi Đồng Nai là môt trong những đơn vị hiếm hoi duy trì được hoạt động Trại sáng tác dành cho lứa tuổi học trò hàng năm”.

Bắt nguồn từ trại sáng tác thơ văn tuổi học trò, hàng năm Nhà Thiếu nhi đều tổ chức các hoạt động bổ trợ như hội thi đọc sách, tìm hiểu, giới thiệu sách từ những tác phẩm được in thành sách qua các kỳ trại. Mở rộng hơn, Nhà Thiếu nhi còn giới thiệu các tác phẩm của các nhà văn, nhà thơ là người Đồng Nai viết về thiếu nhi và các hoạt động của Đồng Nai như nhà văn Nguyễn Thái Hải (Khôi Vũ), Thu Trân, Đàm Chu Văn, Lê Đăng Kháng, nhạc sỹ, bác sỹ Vũ Minh Đức. Tại buổi sinh hoạt chuyên đề, ngoài việc giới thiệu các tác phẩm của nhà văn còn trang bị kỹ năng đọc sách hiệu quả cho các em thiếu nhi, các nhà văn tặng sách cho các em đội viên đang sinh hoạt tại các CLB, đội nhóm Nhà Thiếu nhi tỉnh. Thông qua hoạt động này, các nhà văn đã cùng đồng hành với Nhà Thiếu nhi tỉnh Đồng Nai đi tặng sách miễn phí cho các em thiếu nhi tại các huyện trong và ngoài tỉnh Đồng Nai. Đây là hoạt động nhằm mục đích tuyên truyền, tôn vinh giá trị của sách và "văn hóa đọc", khuyến khích đưa phong trào đọc sách trở thành thói quen, nét đẹp văn hóa cho các em thiếu nhi. Đồng thời, giới thiệu những tác phẩm văn học viết dành cho thiếu nhi của các tác giả trong và ngoài tỉnh đến với các độc giả nhỏ tuổi.

Buổi sinh hoạt chuyên đề giới thiệu sách thiếu nhi tác phẩm “Thư gửi con - Bao giờ cho hết yêu thương” của nhạc sỹ, bác sỹ Vũ Minh Đức

Song song đó, Nhà Thiếu nhi tỉnh Đồng Nai còn duy trì và phát triển tủ sách tự quản trong khuôn viên của Nhà Thiếu nhi nhằm giúp cho phụ huynh và các em thiếu nhi đến tham gia học tập, sinh hoạt có thể tham khảo tư liệu, đọc những quyển sách hay. Hàng năm Nhà Thiếu nhi còn tổ chức hội thi “Sách – Người bạn thân yêu” trong toàn tỉnh thông qua những quyển sách hay được Ban tổ chức giới thiệu hàng tuần trên trang thông tin điện tử của Nhà Thiếu nhi tỉnh. Riêng năm 2022, Nhà Thiếu nhi đã thay đổi hình thức thi trực tuyến, các em ứng dụng công nghệ thông tin để quay Clip, dựng Clip giới thiệu 01 tác phẩm mình yêu thích thông qua hội thi giới thiệu sách trực tuyến chủ đề “Sách- người bạn của tôi” năm 2022. Em Võ Ngọc Phương Nghi – Trường THCS Trần Hưng Đạo – Thành phố Biên Hòa trong bài dự thi gửi về đã trao đổi và vận động bạn bè quan tâm hơn đến việc đọc sách vì “Hội thi đã góp phần rèn luyện tính tự giác trong học tập, trong việc đọc sách mở mang kiến thức, trau dồi tâm hồn. Đây cũng là cơ hội cho các em bộc lộ năng khiếu văn chương, kỹ năng thuyết trình trước đám đông, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin để truyền tải niềm đam mê đọc sách và lan tỏa ý nghĩa văn hóa đọc trong lứa tuổi thanh thiếu nhi”.

Bài dự thi giới thiệu sách của em Võ Ngọc Phương Nghi – Trường THCS Trần Hưng Đạo – Thành phố Biên Hòa (ảnh chụp từ Clip dự thi)

Có thể nói, việc triển khai các hoạt động về sách dành cho thiếu nhi trong thời gian qua của Nhà Thiếu nhi không những đạt hiệu quả cao mà thông qua đó còn tạo sức lan tỏa về văn hóa đọc cho các em thiếu nhi trong toàn tỉnh.

* Đến việc thay đổi nội dung, hình thức để đẩy mạnh Văn hóa đọc trong thiếu nhi

Năm 2021 là năm kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Đội TNTP Hồ Chí Minh, Nhà Thiếu nhi Đồng Nai đã cùng với Hội đồng Đội tỉnh thực hiện ấn phẩm “Cùng nhau đi lên – Thiếu nhi Đồng Nai thi đua thực hiện 5 điều Bác Hồ dạy” và đã đặt hàng nhà văn Nguyễn Thái Hải hoàn thành ấn phẩm này trong thời gian ngắn để kịp phát hành trong dịp kỷ niệm. Để các em thiếu nhi trong toàn tỉnh có thể tiếp cận nhanh với ấn phẩm này, ngoài việc tổ chức giới thiệu sách, Hội đồng Đội tỉnh đã in phát hành đến các thư viện trường học để trao tặng các em, riêng Nhà Thiếu nhi đã chuyển thể các truyện ngắn thành sách nói và đăng tải trên các trang Fanpage, trang thông tin điện tử Nhà Thiếu nhi, Tỉnh đoàn để phụ huynh, các thầy cô giáo và các em được tiếp cận nhanh đồng thời tổ chức cuộc thi cảm nhận về sách thông qua đó lắng nghe ý kiến của các em về ấn phẩm này. Chỉ trong thời gian ngắn, ấn phẩm này được truyền tải đến các em và hiệu quả bất ngờ khi Hội đồng Đội Trung ương chọn ấn phẩm này là 01 trong những công trình tiêu biểu “Vì đàn em thân yêu” nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Đội TNTP Hồ Chí Minh (15/5/1941 -15/5/2021).

Bằng khen của Hội đồng Đội trung ương về ấn phẩm “Cùng nhau đi lên – Thiếu nhi Đồng Nai thi đua thực hiện 5 điều Bác Hồ dạy”

Cũng trong mùa hè năm 2021, để phục vụ các em thiếu nhi trong đợt ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 nên Nhà Thiếu nhi đã tiến hành thay đổi nội dung và hình thức thực hiện giới thiệu các tác phẩm văn học, tuyên truyền về sách chuyển thể thành sách nói với nội dung phong phú gồm các quyển Sách “Mãi mãi thời áo trắng”, Sách “Khi tôi dám ước mơ”, Đặc san “Nhà Thiếu nhi Đồng Nai – Nơi ươm mầm tài năng” chào mừng 40 năm thành lập Nhà Thiếu nhi (1976 - 2016). Sau khi được thu âm, biên tập và dàn dựng, các tác phẩm được đăng tải trên trang thông tin điện tử và trang Fanpage của Nhà Thiếu nhi tỉnh vào lúc 8h00 các ngày thứ 3,5,7 hàng tuần để các em thiếu nhi và phụ huynh tiện theo dõi.

Trong thời gian phong tỏa, Nhà Thiếu nhi đã đăng tải toàn bộ 26 truyện, thơ trong tập sách “Mãi mãi thời áo trắng” với hơn 5.343 lượt nghe; toàn bộ 11 truyện ngắn trong tập sách “Cùng nhau đi lên” với hơn 3.217 lượt xem; đăng tải 18 truyện, thơ trong tập sách “Khi tôi dám ước mơ” với hơn 4.000 lượt xem. Thông qua các tác phẩm được giới thiệu, số lượng tương tác trên các trang tăng; các tác giả có tác phẩm được chuyển thể thành sách nói đã chia sẻ, bình luận và giới thiệu sách nói của Nhà Thiếu nhi đến đông đảo phụ huynh, các em thiếu nhi. Chị Nguyễn Thị Ngọc Hân – phụ huynh có con đang sinh hoạt tại Nhà Thiếu nhi tỉnh rất thích thú với mô hình này “Thông qua việc thực hiện sách nói đã phát triển văn hoá đọc, nuôi dưỡng tình yêu văn học và kịp thời giúp các em được nghe những tác phẩm, được giải trí trong những ngày thực hiện giãn cách xã hội do ảnh hưởng của dịch Covid-19, ngoài ra các tác phẩm được giới thiệu gần gũi với các em, giúp các em duy trì thói quen đọc, sở thích đọc và kỹ năng đọc lành mạnh”. Bộ phận thực hiện sách nói cũng chỉ trao đổi với nhau qua các trang mạng, tin nhắn hoặc điện thoại bởi trong giai đoạn giãn cách mỗi người một nơi nhưng với sự tâm huyết, mong muốn lan tỏa văn hóa đọc đến các em thiếu nhi, góp phần giúp các em thực sự được thư giãn, giải tỏa được tâm lý khi phải ở nhà trong suốt mùa hè do giãn cách và phong tỏa nên bằng mọi cách với sự cố gắng và yêu trẻ, yêu nghề đội ngũ này đã có gắng một cách nhanh nhất có tác phẩm đến với các em theo đúng giờ đã ấn định.

Hình ảnh sách nói “Mãi mãi thời áo trắng”

Chị tăng Bảo Hoài Thương – cộng tác viên của Nhà Thiếu nhi chuyên gia thu âm các chương trình của Nhà Thiếu nhi tỉnh rất phấn khởi khi được cùng đồng hành thực hiện sách nói, mặc dù rất bận với công việc hàng ngày nhưng mỗi tối chị vẫn dành khoảng thời gian để thu âm các tác phẩm văn học chuyển đến bộ phận dàn dựng, chị nói “Với công việc này, bản thân mình rất thích, khi đọc những tác phẩm này mình đã dành hết cảm xúc cho tác phẩm, biến mình trở thành những nhân vật trong tác phẩm từ đó mới truyển tải được tư tưởng của tác giả, giúp cho các em thiếu nhi và phụ huynh khi tiếp cận tác phẩm mới đồng cảm, mới thích văn học”. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, các phần mềm để dàn dựng và thực hiện các tác phẩm văn học, truyện, thơ…đến các em thiếu nhi để tuyên truyền, giáo dục, bồi dưỡng cho các em thiếu nhi tình yêu quê hương đất nước, tình cảm gia đình, bạn bè và mong muốn các em yêu sách hơn, lan tỏa nhiều hơn văn hóa đọc trong thời kỳ phát triển của công nghệ 4.0  

Thay đổi nội dung và hình thức hoạt động là một trong những trọng tâm của Nhà Thiếu nhi, chính vì vậy, việc triển khai thực hiện sách nói của Nhà Thiếu nhi trong năm 2021, 2022 có thể nói đạt được hiệu quả cao do những yếu tố như: Nhà Thiếu nhi có 01 nguồn lực được tích lũy trong 10 năm qua đó là các tác phẩm văn học của 10 kỳ trại sáng tác thơ, văn tuổi học trò tỉnh Đồng Nai, đây là các tác phẩm đã đạt giải và được chọn lọc để in sách, tập san; cộng với đội ngũ nhà văn, nhà thơ đã từng gắn bó với Nhà Thiếu nhi tỉnh có các tác phẩm viết cho thiếu nhi đã tạo điều kiện để chuyển thể các tác phẩm thành sách. Đội ngũ thực hiện sách nói là viên chức, cộng tác viên của Nhà Thiếu nhi đã chủ động xây dựng lịch trình để thu âm các tác phẩm, thiết kế hình ảnh, biên tập và dàn dựng tác phẩm thành sách nói hoàn chỉnh trong thời gian ngắn, đảm bảo được tính chính xác của nội dung tác phẩm. Việc thực hiện sách nói trong năm 2021 vừa là sản phẩm để kỷ niệm 45 năm thành lập Nhà Thiếu nhi Đồng Nai (22/12/1976 - 22/12/2021) vừa phù hợp với tình hình dịch Covid-19 trong dịp hè khi các em thực hiện giãn cách xã hội. Thông qua các tác phẩm sách nói cũng đã đẩy mạnh được công tác tuyên truyền giáo dục truyền thống, đạo đức, lối sống cho các em.

* Điểm mới ở việc triển khai thực hiện sách nói để nâng tầm văn hóa đọc

Tính đến thời điểm tháng 8/2022, trong một thời gian ngắn, đã đăng tải được 100 truyện, thơ trong tập sách “Mãi mãi thời áo trắng”, “Cùng nhau đi lên”, “Khi tôi dám ước mơ”, Đặc san “Nhà Thiếu nhi Đồng Nai – Nơi ươm mầm tài năng” đã thu hút hơn 10 ngàn lượt nghe. Thành công của mô hình này, cách làm này là các tác phẩm sách nói được thực hiện đều là những tác phẩm của các em thiếu nhi viết về hoạt động, đời sống, cách nhìn nhận vấn đề xung quanh dưới góc nhìn thiếu nhi. Nhà Thiếu nhi đã ứng dụng công nghệ thông tin để thực hiện sách nói thông qua đó đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin, chương trình phát thanh hàng ngày của Nhà Thiếu nhi. Việc triển khai thực hiện sách nói đã tạo được sự liên kết của các tác giả thiếu nhi có tác phẩm được đăng tải cùng nhau chia sẻ thông tin và giới thiệu các tác phẩm cho nhiều người cùng nghe.

Nói về định hướng sắp tới, bà Ngô Thị Hoàng Oanh – Giám đốc Nhà Thiếu nhi khẳng định “Đây là một mô hình hiệu quả, đã được giới thiệu đến các Nhà Thiếu nhi trong toàn quốc, được Hội đồng Đội Trung ương đánh giá cao. Trong thời gian tới, Nhà Thiếu nhi sẽ tiếp tục thực hiện giới thiệu sách hiện có tại Thư viện Nhà Thiếu nhi, xin phép các nhà văn được chuyển thể các tác phẩm thành sách nói; làm việc với Nhà xuất bản Đồng Nai để tìm đầu sách phù hợp giới thiệu rộng rãi đến các em thiếu nhi, phụ huynh thông qua trang Fanpage, trang thông tin điện tử và chương trình phát thanh hàng ngày của Nhà Thiếu nhi đồng thời chuyển đến Hội đồng đội các huyện, thành phố để phát trong những giờ ra chơi cho các em được lắng nghe”.

Khi xã hội ngày càng phát triển thì cũng là lúc văn hóa đọc phát triển thông qua việc ứng xử, giá trị và chuẩn mực đọc lành mạnh của mỗi thành viên trong xã hội. Nhà Thiếu nhi thực hiện sách nói cũng vì mong muốn văn hóa đọc đến với mọi người, cùng mọi người xây dựng một thói quen đọc, sở thích đọc và kỹ năng đọc lành mạnh vì đó chính là nền tảng của một xã hội học tập, của việc học suốt đời như mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Tác giả: Đăng Khoa