​Trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và thực tiễn Việt Nam, tiếp tục làm rõ nội dung sứ mệnh lịch sử giai cấp công nhân và xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Quan niệm về giai cấp công nhân

Chủ nghĩa Mác-Lênin về giai cấp công nhân có thể khái quá như sau: Giai cấp công nhân là một tập đoàn xã hội hình thành và phát triển cùng với quá trình phát triển của nền công nghiệp hiện đại, là chủ thể sản xuất vật chất hiện đại, địa biểu cho phương thức sản xuất mang trình độ xã hội hóa ngày càng cao, là giai cấp có lợi ích cơ bản đối lập với lợi ích của giai cấp tư sản, đồng thời có sự mệnh lịch sử phủ định chế độ tư bản chủ nghĩa, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản trên toàn thế giới.

Sứ mệnh lịch sử toàn thế giới của giai cấp công nhân là “một nội dung chủ yếu, điểm căn bản” của Chủ nghĩa Mác – vũ khí lý luận của giai cấp công nhân trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản; là “cương lĩnh chính trị chung của các Đảng cộng sản” và là cơ sở cho sự thống nhất về tư tưởng, đoàn kết giai cấp công nhân toàn thế giới. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là xóa bỏ chế độ tư bản chủ nghĩa, xóa bỏ chế độ người bóc lột người, giải phóng giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn thể nhân loại khỏi mọi sự áp bức, bóc lột, nghèo nàn lạc hậu, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.

Sau hơn 35 năm thực hiện đường lối đổi mới do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo; tiến hành đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, trong điều kiện khoa học - công nghệ phát triển với tốc độ ngày càng nhanh và trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, giai cấp công nhân Việt Nam phát triển mạnh về số lượng, không ngừng nâng cao về chất lượng, đa dạng về cơ cấu và ngày càng có vai trò to lớn trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Hiện nay, tổng số lao động làm công hưởng lương trong các loại hình doanh nghiệp ở nước ta có khoảng 24,5 triệu người, trong đó công nhân, lao động trong các doanh nghiệp chiếm khoảng 60%, chiếm tỷ lệ khoảng 14% số dân và 27% lực lượng lao động xã hội. Trình độ học vấn và trình độ chuyên môn, nghề nghiệp, chính trị của giai cấp công nhân ngày càng được cải thiện. Số công nhân có tri thức, nắm vững khoa học - công nghệ tiên tiến đã tăng lên. Hình thành lớp công nhân trẻ có trình độ học vấn, văn hóa, được đào tạo nghề theo chuẩn nghề nghiệp, được rèn luyện trong thực tiễn sản xuất hiện đại, phương pháp làm việc ngày càng tiên tiến.

Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay thể hiện ở một số nội dung sau:

Một là, giai cấp công nhân là lực lượng lao động to lớn (lao động chân tay, lao động trí óc), lao động công nghiệp hiện đại với nền công nghiệp hiện đại đang phát triển, lao động của công nhân có khả năng phát huy sáng tạo, có thể tạo ra nhiều của cải vật chất và giá trị tinh thần cho xã hội. Là sản phẩm của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa thời kỳ đổi mới. Nhận thức chiến lược của Đảng là “Sự lớn mạnh của giai cấp công nhân là một điều kiện tiên quyết bảo đảm thành công của công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”(1).

Hai là, giai cấp công nhân Việt Nam đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến, nắm và có khả năng vận dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến trong lao động sản xuất, có khả năng phát minh khoa học và cải tiến kỹ thuật trở thành lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, hội nhập kinh tế quốc tế. Đa dạng về trình độ công nghệ, về thành phần kinh tế và lợi ích. Những sự khác biệt này khiến cho cơ cấu công nhân khá đa dạng và cần những chính sách ngày càng cụ thể, phù hợp với từng đối tượng.

Ba là, công nhân nước ta hiện đang lao động trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Bên cạnh quan tâm mức sống, thu nhập, việc làm thì giai cấp công nhân Việt Nam còn là giai cấp đi đầu trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, xây dựng xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh. Giai cấp công nhân Việt Nam là giai cấp lãnh đạo cách mạng Việt Nam, có lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin làm nền tảng tư tưởng, có khả năng vận dụng lý luận đó vào cách mạng xã hội để từng bước làm tròn sứ mệnh lịch sử của mình trên con đường tiến lên chủ nghĩa xã hội, thực hiện mục tiêu dân giầu nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh.

Bốn là, giai cấp công nhân, lực lượng nòng cốt trong liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân, đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng, với tất cả các tầng lớp nhân dân trong khối đại đoàn kết dân tộc, đồng thời tăng cường  quan hệ hợp tác đoàn kết quốc tế với giai cấp công nhân quốc tế vì độc lập dân tộc, hoà bình và tiến bộ xã hội.

Năm là, với vai trò là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa hướng tới kinh tế tri thức và gắn với bảo vệ môi trường sinh thái, giai cấp công nhân nước ta phải phấn đấu vươn lên mạnh mẽ, nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, trau dồi bản lĩnh chính trị vững vàng và nghị lực lớn mới có thể thực hiện sứ mệnh lịch sử trong thời kỳ mới, đóng góp xứng đáng vào thực hiện mục tiêu xây dựng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Từ những nhận thức trên có thể khái quát bản chất của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay là: Lao động sáng tạo, khoa học và xã hội chủ nghĩa, đồng thời bản chất của giai cấp công nhân Việt Nam còn thể hiện rõ nét ở tính nhân dân, tính dân tộc và tính quốc tế sâu sắc.

Nội dung sứ mệnh giai cấp công nhân Việt Nam

Hiện nay, xét trong từng mối quan hệ cụ thể, thì một bộ phận công nhân nước ta hiện nay đang làm thuê cho các chủ doanh nghiệp, nhất là trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Đây là đặc điểm của nền kinh tế nhiều thành phần trong thời kỳ quá độ. Nhưng từ đó để đi đến kết luận giai cấp công nhân Việt Nam làm thuê là không đúng. Bởi vì, xét trong tính tổng thể của một giai cấp, thì giai cấp công nhân Việt Nam làm chủ, lãnh đạo thông qua ý thức hệ chủ nghĩa Mác - Lênin và đội tiên phong là Đảng Cộng sản Việt Nam. Không thể lấy cái bộ phận để đánh đồng với cái toàn thể để từ đó phủ nhận vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân.

Trong điều kiện hiện nay, Đảng lãnh đạo xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; chủ động hội nhập quốc tế; cùng với quá trình đó là nêu cao tư tưởng đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả dân tộc đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thì càng cần quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng trong việc diễn đạt bản chất giai cấp công nhân của Đảng, nhất là trong điều kiện Đảng ta là một Đảng duy nhất cầm quyền ở nước ta. Cách diễn đạt bản chất giai cấp công nhân của Đảng như vậy, đòi hỏi Đảng chẳng những phải trung thành với giai cấp công nhân, nâng cao lập trường, tư tưởng của giai cấp công nhân, mà còn phải học tập, kế thừa, phát huy truyền thống dân tộc, tăng cường đoàn kết, tập hợp nhân dân, phấn đấu vì lợi ích của cả giai cấp và dân tộc.

Hầu hết công nhân, người lao động nước ta có phẩm chất chính trị và bản lĩnh vững vàng, luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, vai trò quản lý của Nhà nước. Công nhân, người lao động luôn là lực lượng kiên quyết ủng hộ và đi tiên phong trong thực hiện đường lối đổi mới do Đảng khởi xướng và lãnh đạo; là lực lượng nòng cốt trong khối liên minh công - nông và đội ngũ trí thức, nền tảng của khối đại đoàn kết toàn dân - nhân tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển đất nước, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội.

Trên cơ sở đó, để đáp ứng yêu cầu đổi mới thực hiện sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam cần tiếp tục thực hiện nội dung sứ mệnh của giai cấp công nhân nói chung trên toàn thế giới và phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam, cụ thể:

Trước tiên là xóa bỏ chế độ thuộc địa, thực hiện cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, giải phóng dân tộc, nay đã hoàn thành.

Hội nghị lần thứ sáu Ban chấp hành Trung ương khóa X đã xác định sứ mệnh lịch sử to lớn của giai cấp công nhân Việt Nam: là giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiền phong là Đảng Cộng sản Việt Nam; giai cấp đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến; giai cấp tiên phong trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; lực lượng nòng cốt trong liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Trong điều kiện và sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay, nội dung sứ mệnh lịch sử trên của giai cấp công nhân Việt Nam được thể hiện như sau:

Về nội dung kinh tế, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã khẳng định “Tiếp tục đẩy mạnh đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế, chuyển mạnh nền kinh tế sang mô hình tăng trưởng dựa trên cơ sở tăng năng suất, tiến bộ khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhân lực chất lượng cao, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các nguồn lực để nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế ... ”(2);

“Tiếp tục tái cơ cấu nền kinh tế. Cơ cấu lại các ngành công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ theo hướng tập trung phát triển các lĩnh vực, các sản phẩm tiềm năng, lợi thế, công nghệ cao, giá trị gia tăng cao, sức cạnh tranh cao trong hội nhập quốc tế…

Tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa trên nền tảng của tiến bộ khóa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo”(3), xây dụng nền công nghiệp quốc gia vững mạnh. Đẩy mạnh nghiên cứu chuyển giao, ứng dụng, phát triển, làm chủ công nghệ hiện đại; phát triển một số sản phẩm chủ lực có thương hiệu mạnh, uy tín trong khu vực và thế giới. Nâng cao tiềm lực khoa học và công nghệ, chất lượng nguồn nhân lực của đất nước, tạo cơ sở đẩy mạnh chuyển đổi số nền kinh tế quốc gia và phát triển kinh tế số.

Về nội dung chính trị - xã hội

Để hoàn thành sứ mệnh là giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiền phong là Đảng Cộng sản, là giai cấp tiên phong trong xây dựng chủ nghĩa xã hội và là lực lượng nòng cốt trong khối liên minh giai cấp và đại đoàn kết toàn dân tộc, cần tiếp tục:

Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch vững mạnh, giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng, xây dựng và hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa; phất huy hiệu quả vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội của giai cấp công nhân và nhân dân lao động; kiên quyết đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch nhằm phủ nhận sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.

Bảo vệ Tổ quốc, chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, giữ vững mội trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước... cần phải được coi là những nhiệm vụ thường xuyên, cấp bách.

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII xác định để hoàn thành sứ mệnh lịch sử thông qua đội tiền phong là Đảng cộng sản, cần: “Giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng, thực hiện nghiêm các nguyên tắc, cơ chế, quy định của Đảng, thực hành dân chủ gắn liền với tăng cường kỷ luật, kỷ cương của Đảng” (4).

Từ thực tiễn công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng nhiệm kỳ qua, Văn kiện Đại hội XIII của Đảng thống nhất các quan điểm chỉ đạo để tiếp tục thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, trong đó quan điểm thứ năm là: “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng; xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện, xây dựng Nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, gắn bó mật thiết với nhân dân là những nhân tố có ý nghĩa quyết định thành công của sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước, bảo vệ Tổ quốc”…(5).

Tuy nhiên, trong điều kiện nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, trước sự phát triển với tốc độ ngày càng nhanh của khoa học, công nghệ và yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, lực lượng công nhân, người lao động nước ta còn bộc lộ một số hạn chế như trình độ văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ còn thấp so với yêu cầu và mất cân đối nghiêm trọng trong cơ cấu lao động kỹ thuật, giữa các bộ phận công nhân. Số lao động giản đơn, chưa qua đào tạo, trình độ bậc thợ thấp còn chiếm tỷ lệ cao trong các ngành, như xây dựng, nông nghiệp, lâm nghiệp, giao thông, dệt may, da giày... Một bộ phận công nhân chưa ý thức được đầy đủ yêu cầu của cạnh tranh quốc tế, chưa thường xuyên rèn luyện nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, trình độ học vấn, chuyên môn nghiệp vụ; ý thức tổ chức kỷ luật, tác phong lao động công nghiệp còn hạn chế, việc chấp hành pháp luật chưa nghiêm; tỷ lệ cán bộ trong hệ thống chính trị xuất thân từ công nhân và tỷ lệ đảng viên trong công nhân còn thấp.

Phương hướng xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay

Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, trước sự phát triển của khoa học công nghệ, nhất là tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, đòi hỏi vai trò của đội ngũ công nhân tri thức đặt ra nhiều thách thức và phải kiên định mục tiêu, lý tưởng của Đảng hơn bao giờ hết. Đây là đội ngũ đông đảo hiện nay và trong thời gian tới, do đó cần có giải pháp, chiến lược xây dụng giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay sao cho phù hợp với xu thế phát triển của đất nước và thế giới, cụ thể:

Một là, chiến lược xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh phải gắn kết chặt chẽ với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Cần phải xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển xã hội bền vững, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội; chăm lo xây dựng giai cấp công nhân; đảm bảo hài hòa lợi ích của người lao động, người sử dụng lao động, của doanh nghiệp và toàn xã hội; không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và quan tâm giải quyết vấn đề bức xúc, cấp bách của người lao động.

Hai là, xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam phát triển cả về số lượng, chất lượng, có bản lĩnh chính trị vững vàng, được trí tuệ hóa và thích ứng nhanh với cơ chế thị trường, hội nhập quốc tế. Xây dựng giai cấp công nhân có bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ chuyên môn, kỹ thuật tay nghề, tác phong công nghiệp, kỷ luật và thích ứng với cách mạng nghiệp lần thứ tư, nhất là đội ngũ công nhân tri thức.

Ba là, phát huy truyền thống văn hóa dân tộc, kế thừa những giá trị nhân loại làm cho hệ giá trị, lối sống và tác phong của giai cấp công nhân trở thành hệ giá trị chủ đạo của xã hội Việt Nam trong quá trình xây dựng đời sống văn hóa tinh thần của xã hội mới.

Bốn là, nâng cao trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, toàn xã hội và sự nỗ lực vươn lên của mỗi người công nhân, tăng cường khối liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức để làm hạt nhân cho khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Năm là, xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh phải gắn liền với xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Giữ vững, tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng, đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo cách mạng, phẩm chất cộng sản… để Đảng đảm bảo quyền lãnh đạo và uy tín chính trị trong quá trình lãnh đạo, thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.

Tóm lại chỉ có giai cấp công nhân với sự mệnh lịch sử của mình mới giải quyết được triệt để tất cả những mâu thuẫn cơ bản với chủ nghĩa tư bản và mới xây dựng được một xã hội mới nhân văn, tiến bộ, thực sự vì con người. Phát huy bản chất giai cấp công nhân trong thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình trong giai đoạn hiện nay trên cơ sở nhận thức rõ nội dung sứ mệnh của giai cấp công nhân trong thời đại ngày nay có ý nghĩa quan trọng cho quá trình phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa của Việt Nam.

Tham khảo tài liệu:

(1) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành Trung ương khóa X, NXb. Chính trị quốc gia Sự thật, H.2008, tr.47.

(2), (3) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, NXb. Chính trị quốc gia Sự thật, H.2021, t.I,tr.120,122.

(5) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tập I, tr. 111.

Thể loại: Báo in

Họ và tên: Phạm Văn Trương

Số điện thoại: 0948702470

Địa chỉ: Huyện đoàn Tân Phú, tỉnh Đồng Nai

Email: phamanhchuong7101991@gmail.com