Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, trên mặt trận Thị xã Biên Hòa (tỉnh Đồng Nai ngày nay), ta đã loại khỏi vòng chiến đấu khoảng 5000 quân địch, phá hủy và làm hư hại 120 máy bay, 127 kho bom của địch. Góp phần to lớn vào thắng lợi trên có vai trò không nhỏ của lực lượng thanh niên tỉnh nhà.

* Chuẩn bị tổng công kích trên mặt trận Biên Hòa

Thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị, Trung ương Cục miền Nam đã đề ra kế hoạch tổng công kích - tổng khởi nghĩa ở miền Nam. Tháng 7-1967, Trung ương Cục quyết định bố trí lại các chiến trường, địa bàn tỉnh bấy giờ được tổ chức thành các đơn vị: Bà Rịa - Long Khánh, Phân khu 4 và Biên Hòa U1 trực thuộc Trung ương Cục miền Nam.

Trong chiến dịch tiến công và nổi dậy Mậu Thân 1968, mặt trận Biên Hòa là trọng điểm của đợt tổng công kích, được Bộ Chỉ huy Miền cử đồng chí Lê Đức Anh - Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng trực tiếp đến Biên Hòa triển khai Nghị quyết của Bộ Chính trị và kế hoạch tấn công ở Biên Hòa. Ngay sau đó, một hội nghị quân sự mở rộng được triệu tập tại Căn cứ Bàu Sao (huyện Trảng Bom) với sự tham dự của Bộ chỉ huy Sư đoàn 5 Miền, Tỉnh ủy, Tỉnh đội U1... để bàn bạc, thống nhất kế hoạch tiến công, phương án tác chiến cùng kế hoạch phối hợp giữa bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân du kích. Tại hội nghị, đồng chí Lê Đức Anh đã quán triệt ý nghĩa, mục đích của chiến dịch, đồng thời chỉ rõ các mục tiêu tiến công cụ thể ở Biên Hòa U1, gồm: Sân bay Biên Hòa, Bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 chính quyền Sài Gòn, Tòa Hành chính, Ty Cảnh sát quốc gia, Chi khu Công Thanh, Chi khu Đức Tu, Chi khu Trảng Bom. Ở xã, lực lượng biệt động, du kích, tự vệ mật tiến công các đồn bót, diệt ác phá kìm, phát động quần chúng nổi dậy giành quyền làm chủ...

Đoàn viên, thanh niên tại Biên Hòa, Bà Rịa - Long Khánh… đã tích cực tham gia chuẩn bị các điều kiện phục vụ cho đợt Tổng công kích, như: Mở đường, xây dựng căn cứ, vận chuyển hàng hóa, vũ khí, giao liên, thông tin liên lạc… phục vụ đắc lực cho bộ đội tác chiến. Đặc biệt, trong đợt tổng công kích, các đoàn viên, thanh niên đã chiến đấu gan dạ, kiên trung, mưu trí, tham gia vận chuyển hàng hóa, vũ khí, tải cáng thương…

* Tấn công vào tận sào huyệt của địch.

Ngày 29 và 30-01-1968, Ban Chỉ huy chiến dịch tiến công và nổi dậy ở Thị xã Biên Hòa kiểm tra lần cuối kế hoạch tổng công kích, tổng khởi nghĩa ở các đơn vị bên ngoài và bên trong thị xã. Bộ Chỉ huy Miền đã tập trung cho mặt trận Biên Hòa với 16.000 quân, chủ yếu là Sư đoàn 5 Miền cùng các lực lượng vũ trang địa phương và lực lượng phối thuộc. Theo đó, Sư đoàn 5 được phân công đánh vào các mục tiêu: Bộ Tư lệnh dã chiến số 2 Mỹ tại Long Bình, Bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 chế độ cũ, Sân bay Biên Hòa; Tiểu đoàn 2 đặc công U1 Biên Hòa đánh Tổng kho Long Bình; lực lượng huyện Vĩnh Cửu và Sư đoàn 5 đánh vào quận lỵ Công Thanh; lực lượng huyện Trảng Bom và một bộ phận chủ lực của Sư đoàn 5 đánh vào yếu khu Trảng Bom.

Đúng 0 giờ đêm 30, rạng sáng 31-01-1968 (tức ngày mừng 1 Tết), pháo tên lửa ĐKB của Trung đoàn 724 bắt đầu nổ, bắn liên tục 110 quả đạn vào Sân bay Biên Hòa. Chỉ sau vài giờ, sân bay bị tê liệt, 120 máy bay các loại bị đạn pháo phá hủy. Tiếng pháo nổ trong sân bay cũng là hiệu lệnh tấn công theo quy định của Bộ Chỉ huy mặt trận; các mũi bộ binh tiếp cận mục tiêu, nổ súng giòn giã quyết liệt đánh thẳng vào các vị trí trọng yếu tại Sân bay Biên Hòa. “Trong đêm 31-1-1968, Đặc công U1 Biên Hòa đã đánh vào Tổng kho Long Bình, phá hủy 127 kho bom đạn của Mỹ. Tiếng nổ liên tục 3 ngày đêm chưa dứt” (Nguồn: Báo Đồng Nai). Từ 0 giờ đêm 30-01 và trong ngày 31-01-1968, ta đã đánh và phá hủy nhiều mục tiêu trong Sân bay Biên Hòa, Tổng kho Long Bình, gây cho địch nhiều thiệt hại về sinh lực, phương tiện chiến tranh và vũ khí đạn dược. Sang ngày thứ 2 (01-02-1968), trước tình hình không thuận lợi, lực lượng ta rút khỏi các mục tiêu và tiếp tục đánh địch trên lộ 1, lộ 20. Tiểu đoàn 2 đặc công U1 đánh vào khu kho đồi 53 Long Bình, phá hủy 127 kho bom đạn của Mỹ. Tại các mũi chiến đấu, lực lượng ta vừa đánh bộ binh Mỹ vừa phải bắn trả máy bay của địch, chiến trận diễn ra vô cùng ác liệt. Cuối cùng, do lực lượng và vũ khí mỏng hơn địch nên ta phải rút lui về căn cứ, bảo toàn lực lượng.

Sân bay Biên Hòa bị tiến công bốc cháy trong trận đánh Tết Mậu Thân 1968

Đợt 1 cuộc Tổng tiến công và nổi dậy trên địa bàn Biên Hòa kết thúc, thể hiện quyết tâm lớn và nỗ lực cao của Đảng bộ và quân dân các địa phương trong toàn tỉnh. Lực lượng của ta đã tấn công vào tận “sào huyệt” của địch, các căn cứ quân sự, cơ quan chỉ huy của địch làm tiêu hao, tiêu diệt một lực lượng khá lớn sinh lực và phương tiện chiến tranh của địch.

* Cầm súng với quyết tâm “Còn người còn trận địa”.

Thực hiện chủ trương chuyển hướng chiến lược của Đảng, tổ chức Đoàn cũng được kiện toàn theo từng phân khu, trên cơ sở 5 phân khu, 5 mũi tiến công đã được xác định. Đồng chí Sáu Biên được tăng cường cho U1, đồng chí Nguyễn Trùng Phương được giao nhiệm vụ phụ trách tổ chức Đoàn Thanh niên Phân khu 4. Các đồng chí cán bộ Đoàn khác đều được phân công đi sâu vào vùng địch gây dựng cơ sở, chuẩn bị địa bàn cho các hoạt động vũ trang (tại huyện Thủ Đức. quận 9…) vận động nhân dân nhất tề nổi dậy diệt ác ôn, bao vây đồn bốt, phá kềm kẹp của địch… một số đồng chí được bố trí hợp pháp vào nội thành hoạt động như: Đồng chí Nguyễn Trung Hiếu, nguyên Bí thư Tỉnh đoàn Bà Biên vào quận 1, đồng chí Phạm Điền Sơn, cán bộ Tỉnh đoàn về huyện Thủ Đức… và đoàn viên tại các đơn vị phần lớn bổ sung cho các đơn vị vũ trang, một số đi dân công hỏa tuyến và trung tuyến làm nhiệm vụ phục vụ chiến đấu theo hướng tiến công vào nội ô Sài Gòn, phối hợp với Đội Thanh niên xung phong “Bình Giã chiến thắng”, bám sát các đơn vị bộ đội chủ lực để hỗ trợ kịp thời, tải thương, vận tải vũ khí, đạn dược bền bỉ từ Chiến khu Đ về cất giấu tại các kho vừa mới thiết lập xung quang thị xã Biên Hòa; đoàn viên thanh niên tăng cường cho các đội du kích sẵn sàng hỗ trợ nhân dân nổi dậy, xây dựng hầm bí mật, vận chuyển vũ khí, làm giao liên; thanh niên, học sinh trong nội ô thị xã tham gia đấu tranh với nhiều hình thức như đưa đón, dẫn đường các mũi tiến công vũ trang… Thực hiện lời kêu gọi của Ban Thường vụ Trung ương Đoàn Thanh niên nhân dân Cách mạng Việt Nam: “Mỗi cán bộ, đoàn viên thanh niên trong giờ phút thiêng liêng này phải đứng ở hàng đầu trong hàng quân chống Mỹ, cứu nước… sẵn sàng “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh ”. Những ngày giáp Tết Mậu Thân 1968, không khí chuẩn bị cho một trận đánh quyết định càng trở nên khẩn trương. Không một ai nghĩ đến ngày Tết cổ truyền đang đến cận kề.

Được lệnh “Tổng công kích, tổng khởi nghĩa”, đoàn viên và thanh niên trong các đơn vị tham chiến đều đồng loạt nổ súng tiến công trên các mục tiêu đã định, trong sân bay Biên Hòa, Bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 ngụy, Bộ Tư lệnh dã chiến 2 Mỹ, Kho bom Thành Tuy Hạ, Tổng kho Long Bình… gây nhiều tổn thất cho địch. Tiêu biểu, đoàn viên và thanh niên Đoàn 10 Đặc công Rừng Sác hiệp đồng chặt chẽ, chiến đấu dũng cảm đánh chìm nhiều tàu địch, có tàu trọng tải 10 ngàn tấn và làm chủ sông Lòng Tàu, ngăn chặn tiếp tế vũ khí, xăng dầu của địch, bắn rơi 3 máy bay, bắn cháy 8 xe cơ giới… nhiều đoàn viên, thanh niên khi nhận nhiệm vụ đi đánh tàu địch đều xác định có thể sẽ hy sinh, nhưng tất cả đều sẵn sàng đón nhận và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Trong khi đoàn viên, thanh niên trong các lực lượng vũ trang đẩy mạnh tiến công địch, tổ chức Đoàn ở các địa phương đã làm tốt công tác vận động thanh niên các xã, ấp hăng hái tham gia phục vụ chiến đấu, cáng tải thương binh, đạn dược, tranh thủ thời cơ, thoát ly tham gia kháng chiến. Tại khu vực cao su Bình Sơn, gần 100 thanh niên công nhân đã tình nguyện tham gia bộ đội, kịp thời bổ sung cho lực lượng vũ trang huyện, tỉnh. Khi địch phản công quyết liệt, lực lượng vũ trang rút về căn cứ bảo toàn lực lượng, một số đảng viên trẻ, đoàn viên, thanh niên mật và chưa bị lộ vẫn bám trụ địa bàn tiếp tục chỉ đạo phong trào. Cuộc chiến đấu mỗi lúc càng khó khăn, đoàn viên, thanh niên trong các lực lượng vũ trang vẫn kiên trì bám trụ từng góc tường, từng ụ đất, chiến đấu đến viên đạn cuối cùng để chống lại địch đông gấp bội nhưng không ai rời vị trí, càng chiến đấu càng trưởng thành, càng bộc lộ tinh thần thép, càng bộc lộ rõ phẩm chất của một thế hệ thanh niên cầm súng với quyết tâm “Còn người còn trận địa”.

*Những người con ưu tú của Thị xã Biên Hòa trong Chiến dịch Tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân 1968.

Góp phần vào những chiến công trên phải kể đến 04 tấm gương kiên trung, mưu trí trong chiến đấu của đoàn viên, thanh niên tỉnh nhà và sau chiến dịch được Nhà nước phong tặng Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, đó là: đoàn viên, tổ trưởng Trịnh Xuân Ban - Đặc công Rừng Sác, luôn mưu trí và sáng tạo, đã ra trận là đánh thắng, chiến đấu anh dũng trong tận đánh trên sông Lòng Tàu. Trong đó có chiến sĩ trẻ Có, một đoàn viên còn rất trẻ, đã một mình dùng súng B40 bắn cháy 3 chiếc thiết giáp địch trước khi hy sinh.

Đoàn viên, thanh niên Đại đội 9, Tiểu đoàn 2 đặc công U1 tiến công vào khu kho ở cao điểm 50, 53 trong Tổng kho Long Bình, sau khi phá hủy hàng chục dãy kho bom, nhiên liệu của Mỹ, đã bị địch cho 1 trung đoàn xe tăng hàn kín lối ra vào, rọi đèn pha, nã đạn, cả đội bị kẹt lại khu kho suốt 7 ngày đêm, đoàn viên đã phân tán thành từng tổ để chiến đấu, bám vào các dãy kho còn lại, đánh trả ác liệt với địch, kiên quyết không đầu hàng, cả đại đội chỉ còn 1 chiến sỹ và Đội trưởng trở ra được. Trong đó, riêng đoàn viên Bùi Văn Hòa, với tinh thần gan dạ, mưu trí, luôn tạo được lợi thế để tiến công địch dù chúng đến từ hướng nào, cũng như nhiều đoàn viên, thanh niên khác, anh đã chiến đến viên đạn cuối cùng và hy sinh anh dũng.

Trong điều kiện phải đối mặt với những đội quân nhà nghề Mỹ và bè lũ tay sai, được trang bị hiện đại nhưng vẫn không ngăn được sự sáng tạo ra nhiều cách đánh địch táo bạo của thanh niên yêu nước ở các địa phương. Tiêu biểu là xã đội trưởng Nguyễn Quyết Chiến, chỉ với 01 tổ 3 người đã dùng mìn diệt 1 trung đội lính ngụy, 2 trung đội lính Mỹ.

Những thanh niên ưu tú người con của dân tộc Chơ Ro, mà tiêu biểu là thanh niên Điểu Cải, biệt danh là “Kòn Trô”, một chiến sỹ đánh Mỹ, diệt ngụy hết sức sáng tạo. Tham gia Cách mạng từ năm 16 tuổi, với giọng hát hay và biệt tài hóa trang, Điểu Cải nhiều lần giả dạng cảnh sát ngụy hay người hát rong về làng rải truyền đơn, tuyên truyền cho cách mạng; với tài xuất quỷ nhập thần, thoắt ẩn, thoắt hiện Điểu Cải là nỗi kinh hoàng của địch. Trong khí thế tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968, chỉ với 1 khẩu AK, Điểu Cải vẫn dám đánh và quyết đánh địch, bắn rơi máy bay địch, tổng cộng đợt tiến công này anh đã cùng đồng đội bắn rơi 2 máy bay, 6 xe tăng và diệt 29 tên địch.

Bên cạnh đó, lực lượng thanh niên - học sinh ở khắp mọi nơi cũng đấu tranh sôi nổi, tiêu biểu ở Thị xã Long Khánh với phong trào đấu tranh chống quân sự hóa học đường, chống luyện tập quân sự, chống chào cờ ngụy… được học sinh tham gia đông đảo, như lấy truyền đơn thấm nước để lên mái nhà, khi nắng giấy khô và gió bay đi khắp nơi, trên đường phố, vào nhà dân nhưng địch không biết từ đâu ra. Những đóng góp to lớn của đoàn viên, thanh niên đã góp phần tạo nên cột mốc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, thật sự đã có tác động sâu sắc, làm chuyển biến cục diện trên chiến trường, buộc đế quốc Mỹ phải xuống thang chiến tranh, ngồi vào bàn đàm phán ở Pari, chiến lược “Chiến tranh cục bộ” bị phá sản.

Tiếp nối truyền thống yêu nước của các thế hệ thanh niên đi trước, Tuổi trẻ Đồng Nai ngày nay luôn phát huy tinh thần “Tiên phong - Bản lĩnh - Đoàn kết - Sáng tạo - Phát triển” trên mọi lĩnh vực. Tự hào là tổ chức của những người Cộng sản trẻ tuổi được Bác Hồ kính yêu và Đảng Cộng sản Việt Nam thành lập và rèn luyện. Tuổi trẻ Đồng Nai nguyện sống chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại, xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng bộ và nhân dân Đồng Nai, xứng đáng với sự hy sinh của các thế hệ cha anh đi trước, đồng thời tiếp tục phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, viết tiếp nên những trang sử vàng của tuổi trẻ Đồng Nai nói riêng và của tuổi trẻ Việt Nam nói chung trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

 Trịnh Tình