* Lý Tự Trọng – Sáng mãi tên Anh
Lý Tự Trọng tên thật là Lê Hữu Trọng, con trai cụ Lê Khoan (tức Lê Hữu
Đạt), quê ở làng Việt Xuyên – huyện Thạch Hà – tỉnh Hà Tĩnh và cụ Nguyễn
Thị Sờm, quê ở huyện Can Lộc – tỉnh Hà Tĩnh. Do không chịu nổi ách áp
bức bóc lột của bọn thực dân phong kiến, cụ Khoan đã cùng một số bà con
rời quê sang Thái Lan sinh sống và tham gia hoạt động cách mạng. Ngay từ
nhỏ, Lý Tự Trọng đã tỏ ra là người sớm hiểu biết, có khả năng học tốt
nhiều ngoại ngữ như tiếng Thái, Việt, Anh, Pháp, Nga; được nuôi dưỡng
trong môi trường cách mạng, Lý Tự Trọng sớm hiểu được nỗi khổ cực của
nhân dân ta dưới chế độ cai trị của thực dân phong kiến. Lên 9 tuổi, Lý
Tự Trọng được cha mẹ cho đi học tiếng Xiêm, tiếng Trung Quốc tại trường
tiểu học thị trấn Nakhon. Anh ra sức học tập và nung nấu quyết tâm làm
cách mạng.
Cuối năm 1926, Lê Hữu Trọng được tổ chức Việt Nam thanh niên cách mạng
đồng chí Hội chọn sang Quảng Châu – Trung Quốc học tập và được Bác Hồ
đưa vào nhóm “Thiếu niên tiền phong Việt Nam”, một hình thức tổ chức
thanh thiếu niên cộng sản đầu tiên của cách mạng Việt Nam. Lê Hữu Trọng
được Bác Hồ đổi tên là Lý Tự Trọng (cùng họ với Lý Thụy – tên gọi bí mật
của đồng chí Nguyễn Ái Quốc lúc bấy giờ). Sau đó Lý Tự Trọng được Bác
Hồ giới thiệu vào học tại một trường trung học của Chính phủ Tôn Trung
Sơn ở Quảng Châu. Qua một thời gian ngắn, Lý Tự Trọng đã thông thạo
tiếng Trung và được cử làm liên lạc cho Tổng bộ Việt Nam thanh niên cách
mạng đồng chí Hội ở Quảng Châu. Vốn thông minh hoạt bát, mưu trí, Lý Tự
Trọng đã góp phần tích cực vào việc liên lạc giữa Tổng bộ Việt Nam
thanh niên cách mạng đồng chí Hội với đảng bạn và cán bộ cách mạng Việt
Nam hoạt động tại Trung Quốc, đồng thời tổ chức việc chuyển thư từ, tài
liệu của Đảng về nước.
Đến giữa năm 1929, Lý Tự Trọng được cử về nước hoạt động tại Sài Gòn –
Chợ Lớn đảm nhận nhiệm vụ liên lạc trong và ngoài nước cho Xứ ủy Nam Kỳ;
đồng thời Lý Tự Trọng được giao một nhiệm vụ đặc biệt, vận động tập hợp
thanh niên trong các nhà máy, trường học để thành lập Đoàn thanh niên
cộng sản. Mặc dù công việc hết sức nguy hiểm, bọn mật thám suốt ngày
lùng sục, nhưng nhờ tài trí thông minh, Lý Tự Trọng đã vượt qua tất cả
và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Nhân dịp kỷ niệm một năm cuộc khởi
nghĩa Yên Bái, Xứ ủy Nam Kỳ quyết định tổ chức một đợt tuyên truyền tố
cáo các tội ác của thực dân Pháp và kêu gọi quần chúng đấu tranh. Ngày
mồng 08 tháng 02 năm 1931, lợi dụng lúc bà con đi xem bóng đá ở sân vận
động Sài Gòn tập trung rất đông, các chiến sỹ cách mạng đã tổ chức một
cuộc mít tinh chớp nhoáng. Cờ đỏ búa liềm giương cao. Đồng chí Phan Bôi
đứng lên diễn thuyết kêu gọi quần chúng đánh đổ thực dân Pháp. Giữa lúc
ấy, tên mật thám Pháp Lơ – gơ – răng và bọn cảnh sát đi cùng đã ập tới.
Không còn cách nào khác để cứu đồng chí mình, Lý Tự Trọng đã rút súng
bắn chết tên mật thám cứu thoát đồng chí diễn thuyết. Bị vây hãm ráo
riết, Lý Tự Trọng đã bị bắt. Thực dân Pháp đưa anh về giam ở bốt Ca – ti
– na và tra tấn vô cùng dã man nhưng anh không khai báo nửa lời, chỉ
nói tên anh là Nguyễn Huy. Chúng hỏi ai đưa súng cho anh thì anh nói là
một người lạ mặt cho anh tiền và đưa súng bảo anh bắn. Địch đem tất cả
những người bị bắt sắp hàng trên sân bốt, đưa Lý Tự Trọng ra nhận mặt,
anh nhìn qua một lượt rồi lắc đầu nói: Người ấy không có ở đây.
Một tên phản bội khai ra tên anh là “Trọng con” và anh làm công tác liên
lạc quan trọng. Bọn giặc mừng quýnh tưởng phen này nắm chắc đến nơi tất
cả những đầu mối bí mật của phong trào cách mạng. Đích thân tên Chánh
mật thám Nam Kỳ là Na – đô đến hỏi cung Lý Tự Trọng. Tất cả bọn hung ác ở
Sài Gòn đều giở hết tài tra tấn và dụ dỗ. Cả bọn chủ bóp Bô – lô ở Chợ
Lớn có tiếng là khát máu cũng được đưa đến tra tấn Lý Tự Trọng. Chúng
trói tay anh rút lên xà nhà, cho anh đi “tàu bay”. Dã man nhất, có lần
chúng chụp một mũ sắt lên đầu anh, thứ mũ sắt có bắt đinh ốc đặc biệt,
cứ xoáy đinh ốc là mũ kẹp chặt lấy thái dương, chúng kẹp đến nỗi mắt anh
từ từ lồi ra, đầu như rúm lại, vậy mà anh cứ trừng trừng nhìn thẳng vào
lũ mật thám không hề hé môi. Chúng áp dụng nhiều đòn tra tấn khác nhưng
với anh tất cả đều vô hiệu.
Giam cầm tra tấn ở khám lớn Sài Gòn một thời gian không thu được kết
quả, bọn chúng đưa anh ra xử án. Run sợ trước phong trào cách mạng,
chính quyền thực dân Pháp ở Đông Dương đã mở một phiên tòa đại hình để
xử một chiến sỹ cộng sản Việt Nam chưa đầy 18 tuổi. Lý Tự Trọng đã bị
kết án tử hình. Đứng trước cái chết, Lý Tự Trọng không hề run sợ, anh đã
chủ động biến phiên tòa của đế quốc thành một diễn đàn của người chiến
sỹ cộng sản. Khi luật sư bào chữa xin bọn thực dân “Mở lượng khoan hồng”
vì Lý Tự Trọng chưa đến tuổi trưởng thành, “Hành động thiếu suy nghĩ”,
anh đã gạt phắt và dõng dạc nói: “Tôi hành động có suy nghĩ, tôi hiểu
việc tôi làm, tôi làm vì mục đích cách mạng. Tôi chưa đến tuổi trưởng
thành thật, nhưng tôi đã đủ trí khôn để hiểu con đường của thanh niên
chỉ là con đường cách mạng, không thể có con đường nào khác”. Khi Bộ
trưởng thuộc địa Pháp trực tiếp gặp Lý Tự Trọng và thốt ra những giọng
điệu nhân đạo sặc mùi thực dân: “Tuổi thanh niên ngông cuồng, nước Pháp
sẵn sàng tha thứ cho anh. Đối với những người thông minh chính phủ bao
giờ cũng nâng đỡ chỉ cần anh thật thà hối cải. Nếu muốn anh có thể sang
Pháp học để trở về giúp đất nước, tha hồ quyền cao chức trọng, vợ đẹp
con khôn, ăn mặc sung sướng”. Đáp lại giọng giả nhân giả nghĩa đó của Bộ
trưởng thuộc địa Pháp, Lý Tự Trọng đã dõng dạc quát vào mặt hắn: “Ta
sinh ra không phải để ăn thứ cơm ấy”.
Trong những ngày cuối cùng ở xà lim án chém, Lý Tự Trọng vẫn lạc quan
yêu đời, tin tưởng vào sự thắng lợi của cách mạng. Mặc dầu bị xiềng xích
nhưng hàng ngày anh vẫn tập thể dục, đọc Truyện Kiều, động viên các bạn
trẻ nêu cao ý chí cách mạng. Thực dân Pháp đã không dám xử công khai Lý
Tự Trọng. Lợi dụng lúc nửa đêm về sáng ngày 21 tháng 11 năm 1931, chúng
đã hèn hạ dựng máy chém ở ngay khám lớn Sài Gòn hòng giết anh trong im
lặng; nhưng tấm gương đấu tranh kiên cường anh dũng và những tiếng hô
của anh: “Đả đảo thực dân Pháp”, “Đảng cộng sản Đông Dương muôn năm”,
“Cách mạng Việt Nam thành công muôn năm” đã cổ vũ mạnh mẽ, tạo một làn
sóng căm phẫn phản đối tội ác của thực dân Pháp đối với tù nhân trong
khám lớn Sài Gòn. Lý Tự Trọng đã hiên ngang bước lên máy chém, hát vang
bài Quốc tế ca.
Tinh thần cách mạng bất khuất của Lý Tự Trọng đã làm cho kẻ thù vô cùng
khiếp sợ và đã động viên cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng trong cả
nước lúc bấy giờ. Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Lý Tự Trọng tuy
ngắn ngủi nhưng anh đã nêu một tấm gương chói lọi cho các thế hệ thanh
niên noi theo. Hình ảnh và chí khí người thanh niên Lý Tự Trọng đã trở
thành biểu tượng hết sức thiêng liêng, cao đẹp trong lòng các thế hệ
đoàn viên thanh niên. Câu nói của anh “Con đường của thanh niên chỉ là
con đường cách mạng…” đã trở thành lý tưởng sống và vũ khí chiến đấu của
thanh niên Việt Nam từ đó cho đến hôm nay và mãi mãi sau này.
* Tuổi trẻ Đồng Nai tổ chức nhiều hoạt động thiết thực
Ngày nay, trong công cuộc đổi mới, tuổi trẻ Đồng Nai luôn luôn là lực
lượng xung kích đi đầu trong học tập, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ
những phong trào “Thanh niên lập nghiệp” và “Tuổi trẻ giữ nước”, “Thi
đua, tình nguyện xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, “Phong trào thanh niên
tình nguyện” và hiện nay là hai phong trào lớn “Xung kích phát triển
kinh tế xã hội và bảo vệ Tổ quốc” và “Đồng hành với thanh niên lập thân
lập nghiệp”. Ở mỗi địa phương, đơn vị đã và đang xuất hiện ngày càng
nhiều những tập thể, cá nhân tiêu biểu đi đầu trong các lĩnh vực học
tập, lao động sản xuất, sáng tạo khoa học công nghệ và chiến đấu giữ gìn
an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Để tri ân sự hy sinh anh dũng của đồng chí, thỏa nguyện của gia đình,
dòng họ và cán bộ đoàn viên, thanh niên cả nước, sau gần 03 năm (Từ năm
2009 – 2011) nỗ lực tìm kiếm mộ đồng chí Lý Tự Trọng, đúng vào dịp kỷ
niệm 36 năm ngày Giải phóng Miền Nam thống nhất đất nước (30/4) - Trong
năm Thanh niên 2011 - Kỷ niệm 80 năm thành lập Đoàn, 80 năm ngày đồng
chí Lý Tự Trọng hy sinh, hài cốt của đồng chí đã tìm thấy ở Công viên Lê
Thị Riêng (TP Hồ Chí Minh) và đưa về an táng tại quê nhà.
Hiện nay, Khu tưởng niệm đồng chí Lý Tự Trọng đã được khởi công xây dựng
tại xã Việt Xuyên, huyện Thạch Hà. Công trình dự kiến hoàn thành vào
dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Lý Tự Trọng (Tháng 10/2014), trong đó
có sự chung tay, góp sức của toàn thể đoàn viên, thanh thiếu nhi tỉnh
Đồng Nai.
Riêng tại Đồng Nai, Ban Thường vụ Tỉnh Đoàn chỉ đạo các đơn vị trong
toàn tỉnh tổ chức đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong đoàn viên,
thanh thiếu nhi trên toàn tỉnh về tấm gương của đồng chí Lý Tự Trọng và
các đoàn viên tiêu biểu lớp trước thông qua các buổi sinh hoạt chi đoàn,
chi đội, các câu lạc bộ tuyên truyền măng non, chương trình phát thanh
học đường… tuyên truyền sâu rộng trong đoàn viên, thanh thiếu nhi tại
địa phương, đơn vị về cuộc đời hoạt động cách mạng của đồng chí Lý Tự
Trọng và câu nói nổi tiếng của đồng chí “Con đường của thanh niên chỉ có
thể là con đường cách mạng, chứ không thể có con đường nào khác”; qua
đó giáo dục lòng yêu nước, định hướng lý tưởng sống đúng đắn cho các em;
tổ chức chiếu phim “Người truyền lửa”, hướng dẫn học bài hát “Noi gương
Lý Tự Trọng” của nhạc sỹ Nguyễn Đức Toàn cho thiếu niên, nhi đồng; tổ
chức hội thảo, tọa đàm ở các cấp bộ đoàn về “Con đường cách mạng của
thanh niên thời kỳ mới”; học tập tấm gương sáng của các đoàn viên tiêu
biểu lớp trước như: Võ Thị Sáu, Trần Văn Ơn, Nguyễn Văn Trỗi, La Văn
Cầu, Cù Chính Lan, Vừ A Dính..., đặc biệt nêu cao tấm gương đồng chí Lý
Tự Trọng và câu nói nổi tiếng của đồng chí, qua đó tăng cường giáo dục
lòng yêu nước, lý tưởng cách mạng, định hướng lý tưởng sống đúng đắn cho
thanh niên thời kỳ mới, sẵn sàng xung kích xây dựng và bảo vệ Tổ quốc;
tuyên truyền và phát động phong trào đọc cuốn sách “Lý Tự Trọng - Sáng
mãi tên Anh” trong đoàn viên, thanh thiếu nhi và viết bài cảm nhận, sinh
hoạt tọa đàm, chia sẻ suy nghĩ về cuộc đời hoạt động cách mạng và nội
dung câu nói nổi tiếng của đồng chí Lý Tự Trọng ở các chi đoàn, chi hội,
chi đội, các lớp học, câu lạc bộ đội nhóm...Chỉ đạo các đơn vị, trường
học mang tên đồng chí Lý Tự Trọng tổ chức các hoạt động triển lãm ảnh,
giới thiệu tư liệu về cuộc đời hoạt động cách mạng của đồng chí Lý Tự
Trọng trong khuôn viên đơn vị, nhà trường. Tập trung phát triển “Lớp
đoàn viên Lý Tự Trọng”; tổ chức thực hiện các công trình, phần việc măng
non với các hình thức đa dạng, phong phú phù hợp với lứa tuổi thiếu nhi
theo tinh thần “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ” gắn với việc thực hiện nhiệm vụ
chung của địa phương, đơn vị bằng những việc làm, hành động cụ thể,
thiết thực như tổ chức các buổi lao động vệ sinh môi trường, giữ gìn,
tôn tạo, làm đẹp cảnh quan các trường học, vườn hoa, công viên và địa
danh mang tên anh Lý Tự Trọng ở địa phương, đơn vị đặc biệt là các đơn
vị có các trường học, con đường mang tên Anh hùng Lý Tự Trọng như Biên
Hòa, Long Khánh, Xuân Lộc, Thống Nhất, Trảng Bom, Cẩm Mỹ, Long Thành và
Nhơn Trạch.
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh anh hùng Lý Tự Trọng, ôn lại công lao to lớn, ý
chí kiên cường, tinh thần bất khuất, tấm gương hy sinh quên mình vì
nước, vì dân của người anh hùng trẻ tuổi, tuổi trẻ Đồng Nai hôm nay
nguyện noi gương anh quyết tâm học tập, lao động xây dựng quê hương, đất
nước ngày càng tươi đẹp. Hơn bao giờ hết, câu nói “Con đường của thanh
niên chỉ là con đường cách mạng, không thể có con đường nào khác” lại
càng thôi thúc tuổi trẻ cố gắng phấn đấu học tập, rèn luyện, đi đầu
trong cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật, chiến thắng nghèo nàn, lạc hậu,
chống nguy cơ tụt hậu về kinh tế, đấu tranh không khoan nhượng những
hiện tượng tiêu cực và tệ nạn xã hội; tin tưởng trung thành với sự
nghiệp cách mạng của Đảng, nêu cao cảnh giác, đánh bại chiến lược diễn
biến hòa bình của các thế lực thù địch bảo vệ thành quả cách mạng. Tuổi
trẻ Đồng Nai nguyện noi gương anh, sẽ viết tiếp những trang sử vàng chói
lọi của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, của dân tộc Việt Nam anh hùng trên những
chặng đường mới.
Đăng Khoa